Intolerantie lactose vrij dieet

LACTOSE INTOLERANTIE

(02-09-2008)

INLEIDING

Ongeveer 70% van de wereldbevolking heeft gedeeltelijke lactose intolerantie. De diagnose wordt echter heel dikwijls miskend.

Ieder zoogdier krijgt bij zijn geboorte melk als voeding. Eenmaal gespeend verliezen de meeste zoogdieren de mogelijkheid om nog melk te verteren omdat ze ook nooit geen melk meer drinken of aangeboden krijgen in de natuur.. Zo ook de mens. Eenmaal gespeend verliest hij de mogelijkheid om melk te verteren . De Noord-Europese mens is hierop een uitzondering. 10.000 jaar geleden werd in Noord-Europa gestart met zuivelproductie als goede en gemakkelijk bereikbare energiebron. En … survival of the fittest (Darwin) : er werd een populatie geselecteerd die het enzym lactase bleef behouden en zo de mogelijkheid om melk en het melksuiker lactose te splitsen en te verteren. Daarentegen neemt vanaf het derde levensjaar bij veel Afrikanen, Aziaten, Zuid-Amerikanen en Zuid-Europeanen de productie van lactase af en beginnen ze alle soorten van melk moeilijker te verdragen.. Blanke West-Europeanen, blanke Noord-Amerikanen en Australiërs blijven over het algemeen voldoende lactase aanmaken. Die laatste 2 zijn geëmigreerde West-Europeanen.

SOORTEN LACTOSE INTOLERANTIE

Er bestaan 3 vormen van lactose intolerantie :

De congenitale of aangeboren vorm : een zeer zeldzame erfelijke (autosomaal recessief) vorm van lactose-intolerantie (40 gekende gevallen) . Vanaf de geboorte wordt geen of bijna geen lactase aangemaakt en wordt dus ook geen moedermelk verdragen en krijgt het kind diarree . Deze vorm van lactose-intolerantie blijft levenslang bestaan.
Primaire lactose-intolerantie : enkele jaren na de geboorte neemt de lactase activiteit af en ontwikkeld zich een meestal gedeeltelijke of volledige vorm van lactose intolerantie. Echter slechts vanaf minder dan 50% van de lactase activiteit treden er symptomen op. Ook de snelheid van het verminderen van de lactase activiteit is gans verschillend volgens etnische afkomst. . Chinezen en Japanezen verliezen 80-90% of lactase activiteit 3-4 jaar na het spenen. Joden en Aziaten 60-70% gedurende verschillende jaren na het spenen en in Noord-Europa kan dit 18-20 jaar duren
Secundaire lactose-intolerantie : als gevolg van een darmziekte (virale gastro-enteritis, coeliakie, giardia, bestraling) is de darmwand niet meer in staat voldoende lactase aan te maken. Deze vorm kan tijdelijk of definitief zijn.

WAT is LACTOSE INTOLERANTIE

Lactose is een suiker die voorkomt in mensenmelk, koemelk, schapenmelk, geitenmelk en paardenmelk (het wordt daarom ook wel "melksuiker" genoemd. Bij waterzoogdieren, zoals walvissen en dolfijnen, is de hoeveelheid verwaarloosbaar maar dit is voor ons niet praktisch.
Lactose wordt in de dunne darm gesplitst door lactase (dit is een enzym): hierdoor wordt lactose in de dunne darm afgebroken tot kleinere deeltjes. Is er geen of onvoldoende lactase-activiteit, dan worden deze kleinere deeltjes niet (volledig) opgenomen, komen in de dikke darm terecht waar ze door de dikke darm flora omgezet wordt en zo klachten veroorzaakt.
Eenmaal gesplitst is lactose een zeer goede energiebron is een periode van sterke groei en ontwikkeling : de kindertijd.
Een zuigeling heeft normaal gezien voldoende lactase om de melksuiker te verteren. Een tekort aan lactase komt bij zuigelingen dan ook heel weinig voor. Bij het ouder worden kan de lactase-activiteit verminderen en is het enzym lactase in onvoldoende mate of niet aanwezig.
Lactose-intolerantie betekent dat U lactose niet goed kunt verdragen.
Er ontstaan dan in de darmen afbraakproducten zoals koolzuurgas, waterstofgas en melkzuur.

SYMPTOMEN LACTOSE INTOLERANTIE

Afhankelijk van het gedeeltelijk aanwezig of het volledig ontbreken van lactase krijgt men buikklachten na het nuttigen van veel of integendeel soms zelfs van minimale hoeveelheden lactose (vb in capsules van medicijnen).
Hierdoor kunnen klachten optreden als een opgeblazen gevoel, buikkrampen, winderigheid en diarree.
Niet alle buikklachten zijn echter te wijten aan lactose intolerantie. De differentieel diagnose met spastisch colon (irritable bowel, IBS) is niet altijd gemakkelijk en mengvormen waarbij de klachten ten dele aan IBS en ten dele aan lactose intolerantie te wijten zijn, zijn ook mogelijk.

DIAGNOSE LACTOSE INTOLERANTIE

Eliminatie-provocatie test : er wordt eerst een periode van 1 maand volstrekt lactose vrij gegeten = eliminatie. Als de klachten verminderen of verdwijnen wijst dit in de richting van lactose-intolerantie. Na enige tijd eet je terug lactose rijk (melk) = provocatie. Komen de klachten nu terug dan wijst dit opnieuw in de richting van lactose intolerantie.
Lactose-ademtest : er wordt lactose toegediend, waarbij C12-atoom vervangen is door een C13-atoom. Bij lactose tolerantie wordt lactose gesplitst en wordt alle koolstof opgenomen in de dunne darm en is er dus geen reactie in de uitgeademde lucht. Indien het enzym lactase echter ontbreekt, komt ongesplitste lactose in de dikke darm terecht waar het door de darmflora omgezet wordt met de productie van CO2 dat via de bloedbaan in de longen terecht komt en wordt uitgeademd. Als we dus in de uitgeademde lucht een abnormale hoeveelheid C13-atomen vinden wijst dit op lactose intolerantie. 20% van de patiënten met een negatieve ademtest hebben toch lactose intolerantie.
De lactose-ademtest kan echter ook positief zijn bij bacteriële overgroei in de darmen en dan niet te wijzen op lactose intolerantie.
Bij positieve ademtest maar met geen duidelijk verband tussen melk inname en klachten kan een proefdieet met lactose-vrije voeding geprobeerd worden.

BEHANDELING LACTOSE INTOLERANTIE

Lactose komt dus in melk en in producten waarin melk verwerkt is. Door het weglaten van deze voedingsmiddelen zullen de klachten dan ook verdwijnen.
Lactose wordt echter ook heel veel gebruikt in de voedingsindustrie als bulkmiddel en in de farmaceutische industrie als vulmiddel van capsules. Hiermee moet zeker rekening gehouden bij het volgen van een lactose vrij dieet.
Ook is het beter dat patiënten met lactose intolerantie in plaats van het volledig weglaten van lactose uittesten, na een periode van volledig lactose-vrije voeding, hoeveel lactose ze kunnen verdragen om zo geen nodeloos streng dieet te moeten volgen met Calcium tekort als gevolg.

DIEET

Lactosevrij dieet: moet gevolgd worden door patiënten die geen lactose kunnen verdragen

Lactose beperkt dieet: moet gevolgd worden door patiënten die nog een kleine hoeveelheid lactose kunnen verdragen.

Nu lees in ieder geval altijd de verpakking indien U niet zeker bent of het al of niet kan.

TOEGESTAAN	VERBODEN
AARDAPPELEN vers, gekookt, in blik of diepvries frieten puree met toegestane melksoorten pureevlokken* aardappelkroketten*	AARDAPPELEN aardappelkroketten tenzij vermeld onder toegestaan puree tenzij vermeld onder toegestaan
BROOD wit, bruin, volkorenbrood, broodjes beschuiten, toastbrood knäckebröd matsen	BROOD melkbrood krenten-, rozijnenbrood suikerbrood sandwiches
DRANKEN mineraal water, bruisend water fruit- en groentesappen thee en koffie frisdranken alcoholische dranken	DRANKEN sommige fruitsappen bevatten wei of lactose-serum (lees de verpakking vb. Takski, Rivella) alcoholische dranken waarin room of melk verwerkt is
DIVERSEN cacaopoeder* gist	DIVERSEN kunstmatig zoetmiddel
EIEREN alle soorten	EIEREN
FRUIT vers of gedroogd fruit uit blik gekonfijt fruit	FRUIT
GEBAK EN KOEK zelfgemaakte cake, koek, taart, gebak bereid met toegestane ingrediënten of voorverpakt* (de verpakking steeds nalezen !) ontbijtkoek* speculaas* rijstwafels pannenkoeken bereid met toegestane melksoorten	GEBAK EN KOEK cake, koek, taart en gebak tenzij vermeld onder toegestaan donuts, pannenkoeken koffiekoeken
GRAANPRODUCTEN EN BINDMIDDELEN ontbijtgranen* deegwaren rijst havermout, tarwekiemen, zemelen, griesmeel, maïszetmeel paneermeel* puddingpoeder* kant-en-klare bakmengsels* (vb. cake-, taart-, of pannenkoekenmix) melen voor toevoeging van zuigelingenvoeding*	GRAANPRODUCTEN EN BINDMIDDELEN Maïzena plus, Maïzena express
GROENTEN alle soorten vers, uit blik, in glas of onbereid in diepvries alle soorten peulvruchten vers, uit blik, in glas of onbereid in diepvries	GROENTEN met koemelk bereide groenten
KANT-EN-KLARE GERECHTEN, SNACKS kant-en-klare gerechten of snacks*	KANT-EN-KLARE GERECHTEN, SNACKS kant-en-klare gerechten, snacks bereid met koemelk
KAZEN harde kazen zoals ...............................................	KAZEN smelt-, smeer- of korstloze kaas roomkaas, platte kaas Cottage cheese
KRUIDEN alle soorten verse, gedroogde of diepvrieskruiden zout bouillonblokjes, -poeders	KRUIDEN
MELK EN MELKPRODUCTEN lactosearme melk (van merk Delhaize en GB of Inex) sojaproducten zoals melk, yoghurt, pudding en drinks bereidingen op basis van sojaproducten sorbet* waterijs* koffie met witmakers* lactosearme zuigelingenvoeding: .........................	MELK EN MELKPRODUCTEN volle, halfvolle of magere koemelk, melkpoeder botermelk, karnemelk, yoghurt geitenmelk, schapenmelk, paardenmelk room, zure room, slagroom, ijsroom kefir kant-en-klare pudding op basis van koemelk bereidingen op basis van koemelk alle zuigelingenvoeding op basis van koemelk
NOTEN EN ZADEN chips en varianten alle soorten noten en zaden	NOTEN EN ZADEN
SOEPEN zelfbereide soep met toegestane ingrediënten	SOEPEN roomsoep soep uit blik soep bereid met melk
SUIKER, SNOEP, ZOET BELEG EN ZOETE SAUZEN witte, bruine, blonde.suiker jam, gelei, honing, siroop fondant chocolade* marsepein vruchtensaus snoep, kauwgom chocopasta*	SUIKER, SNOEP, ZOET BELEG EN ZOETE SAUZEN melkchocolade, witte chocolade chocoladesaus caramelflan poeder voor instant-desserts snoep bereid met melk
VETTEN, OLIEN, HARTIGE SAUZEN margarine, minarine (becel control en essential) bak- en braadvet, olie, reuzel, rundsvet, spekvet frituurvet ketchup mayonaise, dressing, slasaus* saus op basis van soja saus-poeder boter	VETTEN, OLIEN, HARTIGE SAUZEN sauzen bereid met room, koemelk of melkproducten
VIS vers, diepvries, onbereid, ongepaneerd gerookte vis schaal- en schelpdieren visbereidingen op basis van toegestane mayonaise	VIS bereide, gepaneerde vis vissalades
VLEES, VLEESWAREN, GEVOGELTE vers, diepvries, onbereid, ongepaneerd vlees gevogelte, wild niet bereide vleeswaren vleesbereidingen op basis van lactosearme mayonaise	VLEES, VLEESWAREN, GEVOGELTE bereid of gepaneerd vlees bereide vleeswaren vleessalades

TIPS BIJ LACTOSE-BEPERKING

De inname van te veel lactose kan bij lactase deficiënte patiënten leiden tot symptomen van lactose-intolerantie zoals diarree en buikpijn. Maar dit betekent niet dat absoluut geen lactose kan verdragen. Enkele tips hoe patiënten met een lactosebeperkte voeding, melk en melkproducten in de dagelijkse voeding kunnen inpassen zonder daarvan hinder te ondervinden:

Kleine hoeveelheden melk (1/2 kop) worden meestal goed verdragen. Drink maximum 1 kop melk of melkproduct in een keer en spreid de inname over de dag. Verdeeld over het ontbijt en het avondmaal kunnen de meeste zelfs 2 koppen melk per dag verdragen.
1 kop melk wordt beter verdragen wanneer samen met of verwerkt in een maaltijd (puree) of samen met andere voedingsmiddelen wordt genomen.
Het gebruik van calcium verrijkte melk kan bijdragen tot de realisatie van de dagelijkse calciumbehoefte via de voeding.
Vaste voedingsmiddelen vertragen de transit time in de dunne darm en kunnen zo helpen lactose toch nog te splitsen.
Gefermenteerde melk en yoghurt worden in het algemeen beter verdragen dan melk door de aanwezigheid van lactobacillen die in de dunne darm lactose deels splitsen.
Harde en gerijpte kaassoorten bevatten weinig of geen lactase en wordt dus in het algemeen goed verdragen.
Lactosege hydroliseerde of lactosearme melk en calcium verrijkte sojadrinks kunnen nuttig zijn ter aanvulling voor mensen met een lactosemalabsorptie die meer zuivel willen gebruiken dan ze kunnen verdragen.
Calcium rijke voedingsstoffen : broccoli (76), groene kool (75), spinazie (125), waterkers (180) , sinaasappel (42), amandelen (250), gedroogde vijgen (280) , brood wit (10) ,volkoren (22), sardienen (330), zalm (67).

MEDICATIE

Door gebruik van onderstaande medicatie zou de lactose-intolerantie verminderen. Dit houdt in dat mensen die geen melk en melkproducten kunnen verdragen, na het innemen van deze medicatie, toch een beperkte hoeveelheid melkproduct zou verdragen

Lactose OK (Revogan)

Kerutabs en Kerulac

PROBIOTICA

De lactobacillen in probiotica stimuleren de lactase activiteit in de dunne darm en hebben zelf ook een lactase-activiteit. Probiotica zouden de klachten van lactose intolerantie kunnen verminderen.

Probiotica zijn te koop in de vorm van zuivelproducten : Yakult, , Activia Actimel. Of in de vorm van medicijnen: Lacteol®, Imutis®, Bacilac forte®, Bififlor®, Bio-flora®, Erceflora®…

LINKS

www.zerolactose.be

REACTIE LEZER

Geachte heer, Misschien mag u geen reclame maken, maar Zero Lactose – producten van Valio-Finland zijn zeer lekker en dus heel goed voor mensen met lactose-intolerantie. Er is melk, room, kaas, gemalen kaas en ze verkopen dat in de Carrefour, grote Colruyts en in nog een aantal kleinere warenhuizen. Er is ook een website van.

Vriendelijke groeten,

C.B

Dokter John

disclaimer