Lage bloeddruk orthostatische hypotensie vagale en vasovagale syncope

LAGE BLOEDDRUK

(uitgebreide versie)
(26-8-2011)

Lees HIER eenvoudige versie artikel lage bloeddruk.

LAGE BLOEDDRUK ORTHOSTATISCHE HYPOTENSIE VAGALE SYNCOPE HYPOTENSIE

WAT

Dit zijn eigenlijk 3 aparte entiteiten die ik hier door elkaar verweven heb daar ze allebei te maken hebben met lage bloeddruk of bloeddrukverlaging.

De druk in uw arterieel stelsel wordt zo laag dat de hersenperfusie in het gedrang komt en je symptomen krijgt.

Lage bloeddruk is een situatie van vrijwel continue lage bloeddruk met symptomen.
Orthostatische hypotensie is enkel lage bloeddruk bij rechtstaan.
Vagale syncope is een situatie van plotse bloeddrukverlaging met bewustzijnsstoornissen veroorzaakt door prikkeling van ons vagus systeem. Met neerliggen klaart het bewustzijnsverlies onmiddellijk op.

UITLEG OVER BLOEDDRUK

Als het hart samentrekt (systole) en bloed in onze arteries pompt dan stijgt de druk in deze bloedvaten = systolische druk = bovendruk. Afhankelijk van de leeftijd ligt die systolische druk tussen de 90 en 140 mm Hg. Als het hart ontspant (diastole) en niet samentrekt dan daalt het bloed in deze bloedvaten = diastolische druk = onderdruk= basisdruk. Afhankelijk van de leeftijd ligt die diastolische druk tussen de 50 en 90 mm Hg.
Normale bloeddruk : met verouderen stijgen de bloeddrukken.
- Volwassenen: minder dan 135/85 mm Hg: normale bloeddruk
- Kinderen : zeker onder de 120/80
- Meer dan 160/95 mm Hg: hypertensie = hoge bloeddruk
- Minder dan 90/60 mm Hg: hypotensie = lage bloeddruk
Bloeddrukschommelingen. Onze bloeddruk is geen vaste waarde maar veranderd voortdurend afhankelijk van onze activiteit, stress, witte jassen effect, slapen (- 20%) of wakker zijn…..
Een volwassen mens heeft ongeveer 5 liter bloed. Dus de inhoud van zijn bloedvatenstelsel is ± 5 liter = een vat van 5 liter. De druk wordt op peil gehouden door een combinatie van de kracht van de hart pomp en de vernauwing of verwijding van de bloedvaten via drukreceptoren. Als het vat groter wordt zonder dat de inhoud vermeerdert dan daalt de bloeddruk. Warmte doet de bloedvaten openzetten en kan dus bloeddrukdaling veroorzaken. Een warm bad doet de bloeddruk dalen. Als de inhoud (=aantal liter) verminderd zonder dat het vat kleiner wordt dan daalt ook de bloeddruk. Een snel optredend bloedverlies doet de bloeddruk dalen. Als de pomp minder druk kan leveren daalt ook de bloeddruk zoals bijvoorbeeld na hartinfarct. Gelukkig past ons lichaam zich razendsnel aan. Wanneer we rechtstaan en het bloed naar onze benen zakt gaan onmiddellijk de bloedvaten in onze benen en buik zich vernauwen en ons hart gaat sneller pompen zodat de druk weer stijgt.
Echt flauw vallen door lage bloeddruk (=syncope) is een verdediging van ons lichaam. Bloeddruk te laag met verminderde hersenperfusie -> vallen -> benen even hoog als hoofd -> bloed stroomt terug naar hoofd -> perfusie hersteld : men komt bij.

OORZAAK VAN TE LAGE BLOEDDRUK OF HYPOTENSIE

Een gewone lage bloeddruk is eigenlijk voor ons lichaam gezond gezien er geen belasting is voor de bloedvaten en het hart. Slechts als er symptomen zijn moet het nagezien worden.

Ernstige oorzaken lage bloeddruk

Snel optredend groot bloedverlies zoals bij acute maagbloeding.
Anafylactische shock : door een acute allergische reactie gaan alle bloedvaten openstaan en valt de bloeddruk zeer snel.
Overdreven gebruik van bepaalde medicatie: water afdrijvende middelen (diuretica, bloeddrukverlagende middelen (antihypertensiva), anti-anginosa…
Een acuut hartinfarct of hartritmestoornis, zowel te traag als te snel, waarbij de pompwerking van het hart plots sterk verminderd met hierdoor sterk verminderde output.

Minder ernstige oorzaken lage bloeddruk

Idiopathisch : er is geen duidelijke reden. Vooral bij jonge mensen en dan vooral vrouwen. 1,7% van de jonge (magere) meisjes en vrouwen hebben last van lage bloeddruk.
Warmte : warm bad, sauna, warm weer.
Uitdroging. Een combinatie van warm weer en weinig drinken.
Alcohol geeft vasodilatatie (verwijding arteries en venen).
Postprandiale hypotensie (= een bloeddrukdaling van meer dan 20 mm Hg in de 90 minuten na de maaltijd) is bij ouderen een veel voorkomend probleem. Nagenoeg alle ouderen vertonen een daling in de systolische bloeddruk na het eten van een maaltijd en bij 30% is die daling > 20 mm Hg. Vooral het ontbijt en middagmaal en minder het avondmaal. De tijdelijke daling wordt voornamelijk veroorzaakt door pooling van het bloed in het abdomen.

Oorzaken orthostatische hypotensie

Abrupt rechtstaan bij mensen met een verminderde reflexcontrole zodat het bloed door de zwaartekracht naar beneden naar de benen en buik zakt en niet onmiddellijk hertstelt.
Rechtop staande houding : bij sommigen treedt de bloeddrukdaling onmiddellijk. Bij anderen pas na een bepaalde tijd (gemiddeld 25 minuten). Met een speciale test (table tilt test) kan dit vastgesteld worden. Deze laattijdige reactie wijst op een falen van ons autonoom systeem (autonome dysfunctie).
Polyneuropathie (aantasting zenuwstelsel) kan de vasoconstrictorische reflexen bij rechtstaan uitschakelen. Weerom vooral bij ouderen.
Medicatie: antihypertensiva, anti-anginosa (nitraten syncope),diuretica, antidepressiva, neuroleptica, sedativa, anti-parkinson medicijnen. B-blokkers schakelen ook ten dele deze vasoconstrictorische reflexen uit.
Langdurige bedrust omwille van een andere ziekte kan ook orthostatisme veroorzaken

Oorzaken vasovagale syncope.

Emoties, pijn, angst kunnen onze hartslag plots vertragen met plotse bloeddrukval en bewustzijnsverlies tot gevolg. Dit heet een vagale syncope. (flauw vallen bij het zien van bloed vb.). Meestal treedt een langzaam verlies van bewustzijn en spiertonus op, zodat de patiënt letterlijk eerder door de knieën zakt en zich niet erg verwondt. Bij vagale syncope is er geen amnesie (niet meer weten war er is gebeurd) en geen verwardheid nadien. Dit is heel belangrijk voor het verschil met epilepsie. Stuiptrekkingen en urineverlies komen echter ook voor bij een gewone vagale syncope.
Hoesten, mictie, defecatie of andere valsalva-like maneuvers (luchtmatras opblazen) kunnen uitzonderlijk ook een vagale syncope uitlokken door verminderde veneuze retour naar het hart.

SYMPTOMEN VAN TE LAGE BLOEDDRUK OF HYPOTENSIE

Alle symptomen zijn vooral aanwezig bij rechtstaan of rechtop zitten. Eenmaal je ligt vermeerderd de hersenperfusie door de zwaartekracht. Het bloed stroomt van je benen en buik terug naar je hoofd. Ook moet opgemerkt worden dat er grote schommelingen zijn gedurende de dag. Iemand met lage bloeddruk heeft ook gedurende de dag periodes zonder symptomen.

Duizelig bij rechtstaan, licht gevoel in je hoofd.
Donker zien, het wordt zwart voor de ogen.
Geeuwen.
Vermoeidheid.
Valneiging of soms echt vallen. Vooral voor oudere mensen kan dit gevaarlijk zijn met het risico op breuken.
Klam zweet : het koud zweet breekt letterlijk uit.
Postprandiale hypotensie (=lage bloeddruk binnen de 90 minuten na de maaltijd) : rusteloos, bleek, gestoord zicht, vermoeidheid , slaperig, duizelig, gestoorde spraak, transpiratie, bewustzijnsverlies. Vooral na de ochtendmaaltijd en middagmaal.
Bewusteloos worden al of niet met schokken tijdens de bewusteloosheid en wegdraaien van de ogen : vagale syncope.
Bij neerliggen met de benen in hoogstand zeer snelle recuperatie (een halve minuut). Nadien weer volledig in orde.

DIAGNOSE VAN TE LAGE BLOEDDRUK OF HYPOTENSIE

Meestal zijn de klachten vrij duidelijk. Een goede navraag, klinische onderzoek en een routine bloedonderzoek volstaan meestal. Ambulante bloeddrukmonitoring: de bloeddruk meten met een goede bloeddrukmeter (zie onderaan artikel) en in verschillende situaties zoals liggend, zittend, rechtstaand. Ook op verschillende momenten s ’morgens, s ’middags, s ’avonds , bij rustige activiteit of na inspanning, voor of na de maaltijd.
24 uurs bloeddruk meting om nachtelijke bloeddrukken te meten.
Voor orthostatische hypotensie te meten moet men eerst de patiënt 5 minuten laten liggen en dan meten na 1 en 3 minuten rechtstaan. Desnoods de test nog eens herhalen. Ook moet rekening gehouden worden met het witte jassen effect.
Niet altijd is er bij klachten van orthostatische klachten een meetbare hypotensie. Vooral bij jonge mensen komen zogenaamde initiële orthostatische klachten voor: 5 tot 10 seconden na opstaan ontstaat een licht gevoel in het hoofd, na enkele seconden trekken de klachten weg.
Hiervoor wordt de bloeddrukrespons tijdens de Valsalva-manoeuvre (neus dichtknijpen en met gesloten mond te blazen en persen gedurende 15 seconden) gebruikt. Men meet de bloeddruk en polsfrequentie voor en na valsalva-maneuver. Daalt de bloeddruk meer dan 20mm Hg en is de polsversnelling minder dan 10% dan is er waarschijnlijk orthostatische hypotensie.
Soms kan het nodig zijn een tilt table test te doen : men ligt op een tafel die eerst horizontaal is en later rechtop gekanteld wordt. De reactie van je lichaam ( hartslag, bloeddruk ) wordt daarbij continu geregistreerd.

BEHANDELING VAN TE LAGE BLOEDDRUK OF HYPOTENSIE

Is er een belangrijke oorzaak dan moet die natuurlijk behandeld worden.

ALGEMENE MAATREGELEN

Lage bloeddruk

In eerste instantie proberen uitlokkende medicatie te vermijden of te verminderen : water afdrijvende middelen, hoge bloeddruk middelen, medicatie met bloeddrukverlagende bijwerkingen zoals antidepressiva en neuroleptica.
Zorg dat je uitgerust bent: vermoeidheid maakt het erger.
Voldoende zout en vochtinname : binnen het half uur na iedere maaltijd ongeveer 2 glazen water te drinken. Als de extra inname van zout (zoute koekjes (Tuc) of chips) werkt, doet het dat al na enkele dagen.
Koffie of cafeïne bij elke maaltijd.
Alcohol vermijden.
Voorzichtig opstaan en rechtkomen : wat blijven zitten op de boord van het bed en bij duize-ligheid terug gaan zitten of liggen. Geef je lichaam meer tijd om zich aan te passen aan de rechtopstaande houding.
Niet te lang wandelen of zware inspanning bij warm weder. Vasodilatatie (= uitzetting aders in benen en buik) vermijden : hete baden / warm vochtig we¬der.
Sporten en beweging zijn zeer goed om de bloeddruk op peil te houden.
Voor de postprandiale hypotensie bij ouderen:

1 à 2 uur rusten na een maaltijd.
Niet lopen na een maaltijd.
Minder grote hoeveelheden en minder koolhydraten.
Geen alcohol.
Koffie bij elke maaltijd

Orthostatische hypotensie

Patiënt moet erop gewezen worden hoe hij moet opstaan : wat blijven zitten op boord bed en bij duize¬ligheid gaan zitten of liggen.
Platte rust overdag vermijden. Indien de patiënt toch overdag rust zittend met de voeten op de grond.
Elastische kousen : best reiken de kousen tot over de middel daar de meeste pooling gebeurt in abdomen : deze kousen worden echter slecht verdragen. Lange (tot aan lies) kousen kunnen ook reeds een gans stuk helpen. Deze kousen dienen uitgedaan te worden voor slapen.
Patiënten met hypertensie maar met orthostatische hypotensie bij rechtstaan niet op een zoutloos dieet zetten.
Hoogstand hoofduiteinde bed met 5-20 ? gedurende de nacht verminderd bij patiënten met autonome dysfunctie de natriurese (zout uitwateren) en diurese. Hierdoor zal de patiënt ’s ochtends minder volume verloren hebben zijn en minder orthostatisme vertonen. Om dezelfde reden is het belangrijk de nachtelijke bloeddruk bij de hypertensieve patiënt binnen de normale grenzen te houden.
Bij patiënten met hypertensie in liggende houding kan bij het rechtstaan orthostatische hypotensie voorkomen worden door hun antihypertensiva of medicatie met bloeddruk verlagende bijwerkingen s ‘avonds te geven.

Vagale syncope

Bij vagale syncope (= flauwvallen) is de beste, eenvoudigste en snelste behandeling de patiënt neerliggen met de benen omhoog. Vrij snel, in een 10 tal seconden, komt de patiënt weer bij zonder restletsels maar weet meestal niet goed meer wat er is gebeurt. Veel patiënten voelen de voortekenen van een syncope : lichtheid in het hoofd, zweten … en gaan liggen vooraleer ze syncopaal worden.
Bloeddruk verhogende manoeuvers ter preventie van recidiverende vasovagale syncopes: benen kruisen, opspannen van buik, billen en benen, met de handen krachtig in een object knijpen, met in elkaar gehaakte handen de armen abduceren (naar buiten doen) dit alles zonder de adem in te houden (de intra thoracale druk wordt dan te hoog en het bloed blijft perifeer). Deze bloeddruk verhogende manoeuvres zijn een mogelijke behandeling voor patiënten met recidiverende vagale syncopes die de syncope voelen aankomen. Niet alle patiënten voelen een syncope echter aankomen.

MEDICATIE

Cafeïne : verminderd ook de lage bloeddruk na de maaltijd : 2 koppen koffie ’s morgens of kan magistraal worden voorgeschreven (250 mg). Ook Cola light bevat veel cafeïne.
Dihydroergotamine ( Dihydergot®) : slechte orale beschikbaarheid en zeer wisselende resultaten zo oraal toegediend; opletten voor spasmen in perifere bloedvaten met koude handen en vingers.
Fludrocortisone (0,05-0,3 mg/d s’morgens bij opstaan/ laag beginnen en progressief opdrijven)(magistraal te bereiden) is een mineralocorticoïd dat het plasmavolume verhoogt door vocht- en zoutopstapeling.. Opletten : kan hoge bloeddruk verergeren of uitlokken. Bijwerking :vochtretentie, hypokaliëmie, perifeer oedeem, hartfalen
Effortil ® (sympathomimeticum): de langwerkende vorm is niet meer te verkrijgen.
Midodrine (2,5-10 mg, 2-4 x/d): te bekomen in Nederland en Frankrijk (Gutron®, 5 mg tabletten). Is een kortwerkende perifere a1-adrenoceptoragonist (sympathomimeticum) die veneuze en arteriële vasoconstrictie veroorzaakt. Gaat niet doorheen de bloed-hersenbarrière waardoor geen tremor, angst of tachycardie Gelet op de korte werkingsduur (4 uur) met een maximaal effect 30-60 minuten na inname wordt midodrine gebruikt op de ogenblikken dat de patiënt actief dient te zijn. Bijwerkingen: hypertensie in liggende positie, bradycardie en urineretentie. Voorzichtigheid is aangewezen bij patiënten met coronair lijden en congestief hartfalen
Desmopressine :nasale spray(Minirin®) of orale tabletten (Desmopressine Ferring®). Ve verbetert de orthostatisme klachten in de ochtend door de nachtelijke polyurie te verminderen.
NSAID: indomethacine (Indocid®) bijvoegen bij fludrocortisone of sympathomimetica : vermindert de vasodilaterende effecten van de circulerende prostaglandines en verhoogt de vasculaire sensitiviteit op noradrenaline
Dopamine antagonisten als domperidone (Motilium®) : verminderen vasodilaterend en natriuretisch effect van dopamine en verhogen vrijzetting van noradrenaline. Vooral bij Parkinson patienten die orthostische hypotensie vertonen door hun medicatie.

BLOEDDRUKMETER

Bij polsbloeddrukmeters is het van zeer groot belang om de pols op de juiste hoogte te houden, ter hoogte van het hart. In de praktijk blijkt dat mensen dit zeer vaak verkeerd doen. Bloeddrukmeters met een manchet ter hoogte van de bovenarm hebben dit probleem niet. Er zijn nog steeds geen studies gebeurd die het verband tussen de bloeddruk aan de bovenarm en de bloeddruk gemeten ter hoogte van de pols vergelijken. Het Belgische hypertensiecomité raadt ook enkel het gebruik van bovenarm bloeddrukmeters aan.

HOE EEN GOEDE VAN EEN SLECHTE BLOEDDRUKMETER ONDERSCHEIDEN? Er zijn op de markt enorm veel elektronische bloeddrukmeters te verkrijgen. Niet alle bloeddrukmeters zijn van dezelfde kwaliteit, er zijn er zelfs veel van erg bedenkelijke kwaliteit. Om een onderscheid te maken tussen de goede en minder goede bloeddrukmeters hebben verschillende onafhankelijke verenigingen van artsen en hypertensiespecialisten een protocol opgesteld voor het testen van de kwaliteit van bloeddrukmeters. De Britse hypertensievereniging of BHS. Er wordt een score gegeven aan de geteste bloeddrukmeter. Deze score wordt uitgedrukt als een letter van A tot D, waar A het beste resultaat is en D het slechtste. Bloeddrukmeters met score A/A zijn dus de beste. Bloeddrukmeters met een C of een D in de score en bloeddrukmeters die niet getest werden, worden afgeraden. Deutsche Hochdruckliga. Ook de Duitse hypertensie vereniging heeft een kwaliteitslabel voor bloeddrukmeters. Indien bloeddrukmeters voldoen aan dit label krijgen ze het Prüfsiegel of (vroeger) Gütesiegel.

Het Internationale Protocol is het protocol van de Europese hypertensie vereniging (European Society of Hypertension - ESH). Indien goede resultaten behaald worden volgens het ESH protocol, wordt de bloeddrukmeter aangeraden voor klinisch gebruik. AAMI - Association for the Advancement of Medical Instrumentation.

Dokter John

disclaimer