Windpokken / varicella vaccin waterpokken

HUIDUITSLAG (BESMETTELIJKE EXANTHEEMZIEKTE)

inleiding
hand-voet-mond-ziekte
mazelen
meningokokkensepsis
rode hond (rubella)

roodvonk (scarlatina)
vijfde ziekte (erythema infectiosum
windpokken (varicella)
zesde ziekte (erythema subitum)

VARICELLA - WINDPOKKEN - WATERPOKKEN - VACCIN

Varicella, windpokken of waterpokken is een virale aandoening die veroorzaakt wordt door het Varicella Zoster virus. Na de eerste infectie blijft het virus slapend aanwezig in de zenuwcentra ter hoogte van de rug en kan dan, meestal op latere leeftijd, 'zona' veroorzaken.

Windpokken zijn zeer besmettelijk. 90% van de Belgische bevolking is vóór de leeftijd van 10 jaar in contact gekomen met het varicella zoster virus. De windpokkeninfectie wordt meestal verspreid van persoon tot persoon door de luchtwegen (niezen, hoesten) of door direct contact met het geïnfecteerde vocht uit een windpokkenletsel.

SYMPTOMEN VARICELLA

De eerste 14 tot 16 dagen na blootstelling aan de ziekte merkt men niets. Gedurende deze periode, die de "incubatieperiode" wordt genoemd, vermenigvuldigt het virus zich. Daarna wordt het ziektebeeld duidelijk.
Het meest opvallende verschijnsel is een uitgebreide uitslag van roodachtige, met helder vocht, gevulde blaasjes.

Deze uitslag ziet men vooral op de huid (ook op het behaarde hoofd), maar vaak ook op de slijmvliezen zoals in de mond en op de geslachtsdelen (op de binnenkant van de schaamlippen, op en onder de voorhuid). Deze laatste letsels kunnen voor het kind pijnlijk zijn.
Jeuk kan soms zeer erg zijn. Meestal hoe ouder de patiënt, hoe meer jeuk.
Na enkele dagen drogen de blaasjes in en vormen zich korstjes. Deze korstjes verdwijnen vanzelf, maar laten soms een littekentje na.
Het aantal letsels kan variëren bij voordien gezonde kinderen tussen 50 en 500, verspreid over het hele lichaam.
Andere symptomen zijn voornamelijk: algemeen onwel-zijn en koorts tot ongeveer 38°C.
Deze symptomen houden meestal aan gedurende een week. In de meeste gevallen loopt een infectie goed af.
Wie de ziekte heeft gehad, is levenslang immuun.

BEHANDELING VARICELLA

Lokaal opdrogende behandeling met eosine of jeukwerende en ontsmettende waterpasta is meestal voldoende.
Bij erge jeuk kan een antihistaminicum bijgegeven worden. Fenistil® druppels of tabletten.
Voor de koorts mag geen aspirine gegeven worden wegens gevaar voor Reye syndroom.
Gezien de besmettelijkheid is tijdens de infectie het contact met andere kinderen, verzwakte personen en zwangeren te vermijden. (vanaf één dag voordat de vlekjes zichtbaar worden totdat de blaasjes zijn ingedroogd. Dit duurt ongeveer tien dagen)
Varicella is niet altijd zo goedaardig. Antivirale medicatie (Aciclovir /Zovirax®) is aan te raden bij adolescenten, volwassenen en bij kinderen met verminderde immuniteit zoals onder corticoïden behandeling.

COMPLICATIES VARICELLA

Bij ongeveer 5% van de windpokkengevallen kunnen complicaties voorkomen. Dit betekent al gauw 6000 complicaties per jaar, in België alleen.

Wanneer zwangere vrouwen die niet immuun zijn besmet worden met windpokken kan dit afwijkingen aan de foetus geven. Windpokken tijdens de zwangerschap kan leiden tot een asymptomatische intra-uteriene infectie van de foetus (8-12%), maar bij een subgroep ook tot het congenitaal varicellasyndroom (1-8% van alle zwangeren met een primaire infectie) bestaande uit huiddefecten, oogafwijkingen en hypoplastische (kleine, slecht ontwikkelde) ledematen, al of niet in combinatie met afwijkingen van het centraal zenuwstelsel. De grootste kans op het foetaal varicellasyndroom bestaat wanneer deze infectie optreedt tussen de 13e en 20e zwangerschapsweek.
Perinatale varicella dwz varicella rond de geboorte (maternele rash van 5 dagen vóór tot 2 dagen na de geboorte ) kan leiden tot neonatale varicella met een mortaliteit van 20 à 30 %.
Littekens: kleine putjes maar dit is meestal zeer weinig.
Bacteriële bijbesmetting van de huid.
Longontsteking.
Meningitis en encefalitis (hersenvlies- en hersenontsteking)
Bij mensen met verminderde immuniteit zoals aids patiënten, patiënten onder chemotherapie, leukemie kan de windpokken zeer ernstig tot dodelijk zijn.

VACCIN VARICELLA

Er bestaat nu ook een vaccin tegen varicella. Preventie door vaccinatie beoogt een vermindering van de morbiditeit en mortaliteit, maar ook een vermindering van de socio-economische kost die hiermee gepaard gaat.
Het varicellavaccin is een levend verzwakte stam van het varicella zoster virus.
Het is een zeer veilig vaccin met weinig bijwerkingen.
In België zijn 2 specialiteiten op de markt. (Varilrix® en Provarivax®) (50,52€ niet terugbetaald)

Het grote nadeel van vaccinatie is dat, terwijl nu de meeste mensen windpokken op kinderleeftijd doormaken tijdens de kleine school epidemies, bij een gedeeltelijke vaccinatie van de bevolking de leeftijd waarop men de windpokken krijgt naar boven opschuift. Daar de risico’s van complicaties vooral boven de 20 jaar optreden is de kans groot dat bij een gedeeltelijke vaccinatie wel het individueel risico verbetert maar het totale gezondheidsrisico van de bevolking stijgt.

Hoe dan ook is het wellicht best om varicellavaccinatie alleen te promoten indien men vanaf het begin van de campagne met een veralgemeend vaccinatieprogramma start.

Modaliteiten van vaccinatie:

Voor kinderen tussen 12 maanden en 13 jaar (deze aanbevelingen gelden alleen indien
een veralgemeend vaccinatieprogramma kan gerealiseerd worden):

12-18 maanden : 1 dosis voor universele vaccinatie.
18 maanden - 13 jaar: 1 dosis indien nog niet gevaccineerd én geen betrouwbaar verhaal van varicella / samen met mazelen-bof-rubella, of minstens 1 maand later/ aparte injectieplaatsen / geen significante interactie met andere vaccins.

Voor adolescenten en jonge volwassenen (deze aanbevelingen gelden ook los van een
veralgemeend vaccinatieprogramma):

2 dosissen met 4-8 weken interval indien nog niet gevaccineerd én geen betrouwbaar verhaal van varicella.
Vaccinatie is overbodig indien positieve varicella serologie.
Vaccinatie na blootstelling is effectief indien toegediend binnen de 3 à 5 dagen na contact. Vaccinatie kan ook gebruikt worden om een epidemie in te perken.

Er zijn een aantal tegenindicaties voor vaccinatie:

Zwangerschap is een tegenindicatie.
Immuunsuppressie is een tegenindicatie.
Steroidtherapie is een tegenindicatie vanaf dosissen equivalent aan >2 mg/kg prednisone per dag (max. 20 mg) gedurende meer dan één maand.

BESLUIT

Windpokken is meestal toch een zeer onschuldige kinderziekte met zeer weinig complicaties.

Iedereen krijgt beter de windpoken in zijn kindertijd om later als oudere persoon, of als zwangere geen erge complicaties te krijgen.

Misschien is er toch iets te zeggen voor zogezegde "Chickenpox Party" waar enkel gezonde kinderen gecontroleerd besmet worden met windpokken op een tijdstip dat mama niet zwanger is, er geen andere zieke kinderen in huis zijn ... enz.

Gezien het ontbreken van een door de overheid opgezette vaccinatiecampagne is vaccineren een individuele beslissing van de ouders waarin zowel pro's als contra's afgewogen moeten worden.

Dokter John

disclaimer